Agus muid
ag druidim le deireadh mhí na Samhna agus deireadh na bliana, tá roinnt
imeachtaí suntasacha ag teacht chun críche chomh maith: tá deireadh ag teacht
leis an bhfeachtas bliantúil dar teideal
Cuardaigh do Chartlann / Explore YourArchive agus tá
Bliain na Gaeilge nach mór caite
chomh maith le comóradh 125 bliain
Chonradh na Gaeilge. Is am
feiliúnach é mar sin le heolas a thabhairt daoibh maidir leis an dul chun cinn
atá déanta agam agus mé ag próiseáil chartlann
Chonradh na Gaeilge in OÉG. Sa chéad
bhlag den tsraith d’inis mé
daoibh faoi na céimeanna éagsúla atá ríthábhachtach chun bailiúchán a
phróiseáil sular féidir é a chur ar fáil don phobal: bíodh a fhios agat céard
atá agat, déan sábháilte é, déan é a mheas, déan cinneadh faoin leagan amach,
déan é a chatalógú, déan cinneadh faoi cad ba cheart a bheith ar fáil don
phobal, déan é a dhigitiú nuair is féidir agus is cuí agus ansin cuir ar fáil
é. Mar gheall ar chomh hollmhór is atá an bailiúchán seo, socraíodh an tionscadal
iomlán a roinnt i dtrí chuid.
Céim 1 - Tús na hOibre: Is é seo an próiseas trína
ndéantar ábhar gach bosca a thógáil amach, a scrúdú, a liostú agus a chur i
mboscaí cartlainne speisialta a stóráiltear ansin i seomraí stórais sábháilte
aerchóiriúcháin. Cuimsíonn sé na chéad trí chéim liostaithe thuas: bíodh a
fhios agat céard atá agat, déan sábháilte é, déan é a mheas.
Céim 2 – Leagan amach: D’fhonn smacht intleachtúil a
fháil ar bhailiúchán, struchtúr a thabhairt dó agus an bhunobair a dhéanamh chun
go mbeidh míreanna ar fáil go héasca do thaighdeoirí amach anseo, caithfidh an
cartlannaí teacht aníos le leagan amach soiléir loighciúil.
Céim 3 - An Chéim
Dheiridh: Is éard
atá i gceist leis an gcéim seo den chuid is mó an obair mhór a bhaineann leis an
mbailiúchán a chatalogú, bosca ar bhosca, comhad ar chomhad, agus i gcásanna
áirithe mír ar mhír. Agus an chéim seo idir lámha, déantar míreanna a mheas le
digitiú, agus déantar cinneadh maidir le hinrochtaineacht a ghlacann nithe ar
nós GDPR san áireamh. Beidh tuilleadh faoi seo sna blaganna amach anseo!
Dul chun cinn go dtí seo:
Tá áthas
orm a rá go bhfuil sa bhreis ar 80% de Chéim 1 tugtha chun críche, laistigh den
fhráma ama réamh-mheasta. Próiseáladh 470 den 580 bosca, nó mar sin, agus
táthar ag súil go mbeidh na boscaí eile déanta faoi dheireadh mhí Eanáir / go
luath i mí Feabhra. Baineadh taifid as boscaí a bhí as a riocht, ag titim as a
chéile agus ag cur thar maoil, agus cuireadh go cúramach iad i bhfillteáin
laistigh de bhoscaí cartlainne agus cuireadh i gceann a chéile iad go néata ar
sheilfeanna ar leith sa seomra stórais. Tagann eagar tar éis mí-eagair!
|
Sampla
de bhosca lán go béal le comhaid |
|
Bosca
a bhfuil damáiste déanta dó ina bhfuil comhaid agus lipéid |
|
Boscaí
Cartlainne lán agus i gceann a chéile go néata ar sheilfeanna |
Cad atá i gceist le Bailiúchán
a Mheas?
Cuid
ríthábhachtach den chéad chéim seo atá luaite cheana is ea an bailiúchán a mheas. Ní gá go gcoinneofar gach rud
sa bhailiúchán - d’fhéadfadh sé nach bhfuil mír ar leith ábhartha ná uathúil
don bhailiúchán sin, d’fhéadfadh sé gur cóip atá ann nó i gcásanna ar leith
d’fhéadfadh sé nach bhféadfaí é a stóráil go cuí mar gheall ar a fhormáid, a
mhéid nó ar chúiseanna praiticiúla eile.
I gcás go
bhfuil dúbailt i gceist, ní mór cinneadh a dhéanamh maidir le céard ba cheart a
dhéanamh leis na cóipeanna úd. Go hiondúil coinnítear idir 3 agus 6 chóip de
mhír i gcartlanna. Má choinnítear níos mó ná sin tagann fadhb spáis chun cinn.
Má choinnítear níos lú ná sin cuirtear teorainn ar na roghanna atá agat le cur
ar taispeáint, le digitiú nó le tabhairt ar iasacht, ós rud é gur gá an chóip
is fearr a choinneáil sábháilte i gcónaí. Nuair a thagann cartlann chuig
institiúid déantar comhaontú ar a dtugtar Comhaontú Deontóra idir an deontóir
(sa chás seo CnaG) agus an institiúid (OÉG) a chuimsíonn go leor rudaí lena
n-áirítear cad atá le déanamh le míreanna nach bhfuil le coinneáil.
|
Cóipeanna
de bhileoigíní |
Cé nach gá
míniú a thabhairt ar dhúbláil ná ar chúinsí praiticiúla, is gá uathúlacht a
mhíniú ar bhealach níos fearr. Ar ndóigh, má tá rud éigin uathúil do do
bhailiúchán agus nach bhfuil a leithéid le fáil in aon áit eile, is cinnte gur
gá é a choinneáil. Ach uaireanta bíonn tábhacht agus uathúlacht ag baint le
míreanna ar chúis eile seachas an chúis a bhí i gceist leo ar dtús. Labhróidh
mé faoi mo chartlann phearsanta féin ar feadh nóiméid chun sampla maith a
thabhairt díobh de seo. Mar cheoltóir gairmiúil a sheinn ar fud an domhain ar
feadh na mblianta, tá míreanna spéisiúla i mo bhailiúchán féin, fillteán lán le
málaí urlacain ina measc! Céard le haghaidh a mbeadh a leithéid agam? Bhuel mar
gheall go mbínn sáinnithe go minic ar eitleáin ar feadh uaireanta an chloig,
agus thiocfadh tiúin i mo chloigeann a bheinn ag iarraidh a bhreacadh síos,
d’úsáidfinn an rud ba ghaire de mo lámh! Dá bhrí sin, tá go leor de mo chuid
cumadóireachta scríofa ar mhálaí urlacain agus tá siad anois stóráilte i
bhfillteán agam. Mar sin, samhlaigh mála urlacain gan dada air (ceann nár úsáideadh
ar ndóigh!). Tuigeann gach duine a chuspóir bunaidh. Ach níl sé uathúil. Anois,
samhlaigh mála urlacain le branda air. Anois tá an mála seo uathúil d’aerlíne
ar leith, agus b’fhéidir do thréimhse ar leith i stair na haerlíne sin más rud
é gur athraíodh an bhrandáil ó shin. Anois samhlaigh ceann de mo chuid málaí
urlacain. Mar gheall ar an gcumadóireacht atá breactha agam orthu, tá luach
tánaisteach ag baint leo anois nach mbaineann leis an gcuspóir tosaigh a bhí
acu ach mar sin féin tá siad tábhachtach agus uathúil. Nuair a bhíonn bailiúchán á mheas ag
cartlannaí, is gá dó/di an uathúlacht seo agus an luach tánaisteach a
d’fhéadfadh a bheith i gceist a mheas.
Nithe atá aimsithe go dtí
seo:
Agus 80% de
na boscaí scrúdaithe agam anois is féidir liom a rá go cinnte gur bailiúchán
thar a bheith luachmhar é seo agus go bhfuil rudaí nua agus iontacha ag teacht
chun cinn ag chuile choirnéal. Ós rud é gur thug Conradh na Gaeilge ábhar ón
gcartlann do Leabharlann Náisiúnta na
hÉireann sna 1940idí, ceapadh nach mbeadh mórán ábhar sa chartlann seo ón
tréimhse roimhe sin ach tá áthas orm a thuairisciú go bhfuil ábhar sa chartlann
seo ón uair a bunaíodh an Conradh sna 1890idí go dtí tús na mílaoise seo.
|
Clár
an Oireachtais ó 1897 |
|
Cuireadh
chuig Oireachtas na Gaeilge 1902 |
|
Póstaer
“Labhair Gaeilge Liom” |
I measc na
n-ábhar tá tógáil páistí trí Ghaeilge, Apartheid san Afraic Theas, eagrú Féile,
stocaireacht ar son Cearta Sibhialta, obair na dTimirí ar fud na tíre agus mioneolas
faoi chúrsaí airgeadais na heagraíochta. Chomh maith le míreanna páipéir cosúil
le litreacha, tuarascálacha, cláir, póstaeir, seicleabhair, cuirí agus
bileoigíní, tá boinn, bróistí, suaitheantais, trófaithe, pictiúir, balúin,
greamáin, uaireadóirí, pinn agus fiú nóta £50 le fráma air. Tá samplaí de
phacáistiú dátheangach lena n-áirítear mála Tayto Breatnaise, cartán bainne as
Muineachán agus clúdach litreach ó Oifig Phoist i gCeanada. I measc na
dteangacha a chuimsítear tá Breatnais, Briotáinis, Manainnis, Gaeilge na
hAlban, Fraincis, Gearmáinis, Sualainnis, Fionlainnis, Pléimeannais, Bascais,
Gréigis, Beangáilis, Urdúis, Hiondúch, agus Mandairínis. Is bailiúchán thar a
bheith spéisiúil é seo agus tá súil agam go mbeidh sibh uilig in ann sásamh a
bhaint as go luath...nuair atá mo chuid oibre déanta agam!
|
Criospaí
Breatnacha ó na 1980idí |
|
Pacáiste
dátheangach do chriospaí Breatnacha |
|
Rogha
de shuaitheantais a bhí sa bhailiúchán |
An féachaint chun cinn:
Idir seo
agus deireadh an chéad ráithe de 2019 táthar ag súil go mbeidh Céim 2 tugtha
chun críche chomh maith le Céim 1. Faoin am sin beidh an t-ábhar ar fad sa
bhailiúchán sábháilte agus slán, agus ansin úsáidfear liosta iomlán de na
boscaí sa bhailiúchán chun leagan amach a shocrú don bhailiúchán. Labhróidh mé
i mblaganna eile faoin dara céim seo agus faoin obair lena mbaineann. Idir an
dá linn, tá súil agam gur bhain sibh sult as spléachadh a fháil ar an obair atá
ar siúl agam agus as na seoda a bhí mé in ann a roinnt libh. Tá fáilte romhaibh
an chéad bhlag anseo thíos a léamh.
Go dtí an
chéad uair eile,
Beirigí
bua,
Niamh
Blaganna
roimhe seo: